Teknoloji bağımlılığı diye bir şey gerçekten var mı?

Teknoloji bağımlılığı henüz bir tanı olarak kabul edilmemektedir. Ancak sorun yaratan davranışsal bağımlılıklar konusunda adı geçmektedir. Hakkında yapılan bilimsel araştırmalar tedavi ve destek gerektiren, hayatı birçok yönden olumsuz etkileyen psikiyatrik bir tanı adayı olduğuna işaret etmektedir. Biz de klinikte günlük pratiğimizde bu davranışsal bağımlılık nedeniyle aile içinde, okulda veya sosyal hayatta birçok sıkıntı yaşayan çocuk ve gençleri, hızla artan sıklıkta görmekteyiz.

Son zamanlarda özellikle teknolojinin gelişmesiyle birlikte bu teknoloji bağımlılığı konusu çok büyük önem kazanmıştır. Faydaları ve kazançları ile birlikte, tehlike ve riskleri de büyük boyutta olabilen teknolojinin, iyi yönetilmediğinde faydadan çok zarara yol açtığını maalesef acı tecrübelerle birçok danışanda ve hastada şahit olmaktayız.

Teknoloji bağımlılığı kavramı aslında davranışsal bağımlılık sayılabilecek, teknoloji ile ilişkili birçok problemi kapsamaktadır. Ekran bağımlılığı, dijital oyun bağımlılığı, sosyal medya bağımlılığı, akıllı telefon bağımlılığı, dijital kumar bağımlılığı, hatta online alışveriş bağımlılığı gibi birçok sorunun genel adı olarak kullanılmaktadır. Bilimsel araştırmalar bu konuda giderek daha net çerçeveler sunmaktadır.

Pandemi sürecinde eve kapanma durumu tüm dünyada her yaştan insanı bu bağımlılıklar konusunda eskisine göre çok daha büyük bir riskle karşı karşıya bırakmıştır. Zaten yatkınlığı olan gençler bu zeminde hızla ve kolayca bağımlı hale gelebilmektedir. Dahası bu sorunu yaşayan gençlerin ailelerinde de sıklıkla ekran ve teknoloji bağımlılığının çok sık olduğuna şahit oluyorum. Bu nedenle teknoloji bağımlılığını aile içerisinde bulaşıcı olan bir sorun ve hastalık olarak tarif ediyorum. Takip ettiğim çocuk ve gençlerin bir çocuğunun ailesini de tedavi ve terapinin bir parçası olarak kabul ediyorum.

Çocuk ve gençlerde en çok gördüğümüz teknoloji bağımlılığı çeşidi sosyal medya bağımlılığı ve dijital oyun bağımlılığıdır. Kızlarda sosyal medya bağımlılığı ve alışveriş bağımlılığı, erkeklerde ise dijital oyun bağımlılığı biraz daha sık görülmekte. Yine Netflix gibi online dizi-film platformları ve Youtube gibi video sayfaları problemli kullanılmakta ve bağımlılık yapabilmektedir.

Ekranı olan her türlü dijital cihazın, buna televizyon da dahil, çocuklarda bağımlılık yapma ihtimali vardır. Ben kendi hastalarıma ve danışanlarımla bu konuyu ele alırken genel olarak ekran bağımlılığı terimini kullanıyorum. En başta söylediğim gibi henüz tıbbi bir tanı ya da psikiyatrik bir bozukluk olarak sınıflandırılmamış olsalar da çağımızın en önemli sorunlarından birisinin teknoloji ve ekran bağımlılığı olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Günümüzde teknoloji bağımlılıklarının çocuk ve gençlerin beden ve ruh sağlığını tehdit ettiği, hayat kalitesini bozduğuna dair birçok bilimsel araştırma kanıt bulunmaktadır.

Yani sonuç olarak sorunun cevabı: Evet teknoloji bağımlığı diye bir şey vardır ve çok yaygın bir sorundur.

Uz. Dr. Uğur Tekin kimdir?

Tıp eğitimini İstanbul (Çapa) Tıp Fakültesi’nde tamamladı. Tıp fakültesi yıllarında gözlemci tıp öğrencisi olarak İngiltere’de Londra ve Leeds’te bulundu, bu sırada İngilizce eğitimi aldı.

Tıpta uzmanlık eğitimini 2016’da Ege Üniversitesi’nde ‘Çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları’ alanında tamamladı. Uzmanlık eğitimi sırasında ABD’nin önde gelen üniversitelerinden Yale Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak kabul aldı. Altı aylık araştırma ve eğitim sürecinde Yale Üniversitesi Çocuk Araştırma Merkezi’nde DEHB, duygusal zeka, fiziksel egzersizin bilişsel becerilere etkisi konularında Dr. Bruce Wexler, Dr. James Leckman ve Dr. Thomas Brown ile birlikte eğitim ve araştırma faaliyetlerinde bulundu.

Uzmanlıktan önce Kars Kağızman Devlet Hastanesi’nde acil hekimi olarak 6 ay görev yaptı. Uzmanlık eğitiminden sonra ise Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çocuk psikiyatrisi hekimi olarak 1,5 yıl görev yaptı. Mecburi hizmet görevini tamamladıktan sonra İstanbul’a döndü. CAPE programı ile 2019 yılında üç ay süreyle İngiltere Essex’te çeşitli psikiyatri kliniklerinde bulunarak psikiyatri kliniklerinin işleyişleri ve ruh sağlığı hizmetleri ile ilgili gözlem ve eğitim faaliyetlerinde bulundu. Halen İstanbul’da görevine devam etmektedir.