Farklılıkları Normalleştiren Kitap: Normal Nedir?

Normal Nedir? adlı kitap bizleri, Hawaii, Samoa, Bolivya, Meksika, Brezilya, Kuzey Kutbu, Afrika’nın Güneyi, Batı Afrika, İzlanda, Almanya, Doğu Afrika, Arap Yarımadası, Angola ve Etiyopya, Himalaya, Güneybatı Çin, Endonezya, Japonya, Güney Hindistan ve Avustralya gibi pek çok ülkeyle, bir haritayla tanıştırıyor. Burada, bu yerlerin kültürlerine dair birkaç bilgi edinmiş oluyoruz. Kitap, her toplulukta hemen hemen aynı şeylerin gerçekleşemeyebileceğini vurguluyor ve Etnoglar’ın normal kavramından hiç hoşlanmadığını da bizlere söylüyor. Ben de sizlerle birlikte kültürlerin canlılığına, çeşitliliğine bir yolculuğa çıkalım istiyorum. Normal Nedir? sayesinde nelere tanıklık edebiliyoruz bir bakalım:

•  İlginç bir bilgi öğrenmiş oluyoruz: Ellerimiz de önemli iletişim araçlarımızdan birisidir ancak bu iletişim biçimleri kültürden kültüre çok farklılık gösterir. Bir ülkede yaptığımız bir el hareketimiz yani, anlaşma yolumuz, bir başka yerde değişik şekillerde algınabilir. Sözgelimi, Tayland’da biri, elinin tersini yukarı doğru tutarak salladığı zaman, bu ‘Defol!’ anlamına gelmemektedir. Tam tersi, ‘Buraya gel,’ demektir.

• Etnik grup nedir, Etnolog ve Antropolog kime denir? Gibi kavramlara da araştırmacıların Çin ile ilgili araştırmaları sayesinde bakabiliyoruz.

• Neden bazı şeyleri ‘iğrenç’ bulurken diğer şeyleri çok lezzetli, güzel buluruz?  Sorusunu kendimize sorabiliyoruz. Aynı zamanda, kültürlere has yemekleri de öğrenebilme şansına sahip oluyoruz.

• Sağ ve sol kavramının yani, yönlerimizin ne kadar farklılık gösterebildiğini görüyoruz.

• Homo Sapiens kavramını, ilk çağdan bu yana dek kültürlerin nasıl bu kadar değişim gösterdiğini öğreniyoruz.

• Çeşitli topluluklarda yaşayan çocukların ne şekillerde büyüdüklerine tanıklık ediyoruz.

• Zaman duygusunu öğrenmiş oluyoruz: ‘Her kültürde zaman duygusu farklıymış’  diyebiliyoruz. Hatta bazı topluluklarda sabah ve öğlen kavramlarının yerine başka ifadeler kullanıldığını öğreniyoruz.

• Bazı kültürlerde erkek çocuklarının yetişkinliğe geçiş süreçlerinde ne gibi ritüellerle karşı karşıya kaldıklarını görebiliyoruz.

• Hawaii’ye gelen bir kâşifin gözlemlediği bir tabuyu ortadan kaldırma mücadelesini görüyoruz. Bu sayede ‘tabu’ kavramını da keşfetme şansı yakalamış oluyoruz.

• Armağan vermenin/almanın psikolojik nedenlerini öğrenmekle birlikte bu ikilinin farklı kültürlerdeki yansımalarına da bakmış oluyoruz.

• Aşk ve evlilik konusunun kültürlere göre değişiklik gösterme durumunu izliyoruz.

• 19 .yüzyılın ortalarında cearetli bir kâşif: Richard Burton’un hikâyesini okuyoruz.

• Sihir ve sihirli tokmak hakkında bilgiler ediniyoruz.

• Kendimize şu soruları soruyoruz: İnsan hastalığını kendisi seçebilir mi? Hastalıklarımızın çoğu, ilgili kültürle bağlantılı olabilir mi acaba?

• Farklı kültürlerdeki anlaşmazlıklara ve suçlara nasıl yaklaşıldığına dair bilgiler öğreniyoruz.

• Bir hayvanat bahçesinde yaşananlara tanıklık ediyoruz.

• Farklı kültürlerde yer alan toplu taşıma araçları hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Aynı zamanda ülkelerin trafik kurallarıyla da yolculuğa çıkmış oluyoruz.

• Neyi güzel bulup bulmadığımıza dair fikirlerin toplumdan topluma değişebildiğini görüyoruz.

• Araştırmacı Margaret Mead’ın Samodaki yerliler hakkındaki araştırması hakkında bilgi sahibi oluyoruz.

• Ölüm ve yas sürecinin kültürler için ne anlama geldiğine dair kafa yorabiliyoruz.

• Yabancıların Almanya kültürü hakkındaki araştırmalarını okuyoruz.

• Ve en sonunda da Etnologlar evrensellerimizi keşfe çıkıyor: Bütün insanlarda ortak olan şeyler hakkında kocaman bilgi sahibi olmuş oluyoruz. Bunlar; yemek, aile, duygular, kültür, kurallar, sosyal ortak yaşam, teknik – bilgi birikim, dünya görüşü…

Yazar Wolfgang Korn’un eşsiz araştırmalarına tanıklık ettiğimiz ve Ebru Akkaş Kuseyri editörlüğünde güzelleşen Normal Nedir? adlı kitap sayesinde aslında ‘normal’ diye bir şeyin olmadığını, bu kavramın kültürden kültüre farklılık gösterebileceğini ayrıntılarıyla öğrenebilme şansı yakalıyoruz. On iki yaş ve üzeri tüm okuyucular için güzel bir kılavuz. Çocuklar, bu kitap sayesinde birçok farklı ‘kültür menüleri’ ile buluşabilecek.

Mutlu Okumalar…

Ekin Soytürk

Yazar: Wolfgang Korn

Yayınevi: Can Yayınları

Resimleyen: Christoph Mett

Çeviren: Saliha Nazlı Kaya

Editör: Ebru Akkaş Kuseyri

Son Okuma : Egem Atik

Kapak ve İç Tasarım: Gözde Bitir Tufan

Tasarım ve Uygulama: Recep Eren